با
سلام.
به
سایت خانه و
خاطره خوش آمدید.
این
انجمن ها (چند
سال قبل از امضای
فرمان مشروطه
توسط مظفرالدینشاه
در 1285 شمسی) هر
دو به فاصله
زمانی اندكی
از یكدیگر و
توسط علماء
تشكیل شدند.
"انجمن مخفی"
در ذیحجه
1322 قمری/
1283 شمسی به
پیشنهاد سید
محمد طباطبایی
تشكیل شد. باید
در نظر داشت
كه پدر وی سید
صادق طباطبائی عضو
فراموشخانه
ملكم خان بود.
آیت
الله سیّد
محمد طباطبائی
سیّد
محمد طباطبایی
معروف به
سنگلجی
او
از روحانیون
خوشنام
انقلاب
مشروطه بود.
محمد علیشاه
(در دوران
استبداد صغیر
و بعد از بتوپ
بستن مجلس
شورا در سال 1287
شمسی) لباس از
تن او بیرون
آورد و بخاطر
ترس از مردم
فقط او را به
مشهد تبعید
کرد.
"انجمن
ملی "
این
انجمن به
طور مخفی در
محرم 1322 قمری/ 1283 شمسی با 60 نفر عضو
تشكیل شد. یكی
از افراد موسس و فعال این
انجمن میرزا
نصرالله بهشتی
معروف به «ملك
المتكلمین» و «شهید
انقلاب
مشروطه»
بود.
میرزا
نصرالله بهشتی
معروف به ملک
المتکلمین؛
میرزا
نصرالله بهشتی
نمی توان
این دو انجمن
را احزاب سیاسی
نامید ،
البته هیچكدام
نیز چنین داعیه
ای نداشتند. این دو
انجمن بعد از بدست آوردن مشروطه و
تشكیل مجلس شورا
ملی به
فعالیت خود
ادامه ندادند
و حتی شمار بسیار
اندكی از اعضای
آنها وارد
مجلس شدند.
انجمن
ملی / محفل
مخفی انجمن ملی يا "مجمع
آزاد مردان"
محفل مخفی انجمن ملی يا
"مجمع آزاد مردان" فعالیت
گسترده تر و
سازمان یافته
تری (نسبت به
انجمن ملی ) داشته است و
به مدد كتاب
"تاریخ
انقلاب مشروطیت
ایران"نوشته
"مهدی
ملكزاده" (پسر ملک المتكلمین)
اطلاعات خوبی
از نحوه فعالیت
این انجمن در
دست است.
ملک المتكلمین
از افكار سید
جمال الدین
اسدآبادی تاثیر
بسیار پذیرفته
بود و معتقد
بود كه : «تا
وقتی قدرت در
دست مردم
نباشد هیچگونه
اصلاحاتی
امكان پذیر
نخواهد بود...». این
انجمن سعی
داشت كه بین
دو مجتهد بزرگ
سید عبدالله
بهبهانی و سید
محمد طباطبایی
ایجاد همكاری
كند.
ابوالفتح
میرزا با لقب
سالار الدوله
پسر سوم
مظفرالدینشاه؛
اعضای
انجمن ملی
- میرزا
جهانگیرخان
مدیر روزنامه
صوراسرافیل
- سید
محمد رضا
مساوات مدیر
روزنامه
مساوات
- ملك
المتكلمین
- سید
جمال واعظ
- دولت
آبادی ها (یحیی
و علی محمد)
- سالارالدوله
پسر مظفرالدین
شاه
(ابوالفتح میرزا
سالارالدوله
پسر سوم
مظفرالدین
شاه/ حاکم
نالایق بعضی
از ایالتها)
- ظل
السلطان پسر
ناصرالدین
شاه
- طرفداران
میرزا علی
اصغر خان اتابک
صدراعظم
معزول
ولی
چنانچه از نام
این انجمن بر
می آید ، می
توان انتظار
داشت كه افرادی
از طبقات
مختلف در این
انجمن شركت
داشته باشند مثل: مجتهدین
بزرگ ، تجار
برجسته ،
مالكین ،
كارمندان
دولت و حتی یک
نفر زرتشتی نیز
عضویت داشتند (اردشیر
جی ریپورتر).
انجمن
ملی (جبهه
گسترده ملی)
انجمن
ملی در آن
دوران به قیادت
روحانیون
آزادی خواه به
وجود آمده بود،
از دستجات و
عناصری تشكیل یافته
بود كه در
مسلك و مرام
با هم مخالف
بودند ولی
تباین میان
افكار آنها
بود و در یك
اصل با هم
متفق بودند و
آن از میان
برداشتن
صدرالاعظم
مقتدر و دیكتاتور
عین الدوله بود.
عین
الدوله
مقاصد
و اهداف انجمن
ملی
- آزادی
خواهان
آرزومند
بودند كه
دستگاه ظلم و
استبداد و
خودسری را از
ایران
براندازند،
- و به جای دستگاه
استبداد حكومت
قانون را كه
متكی به اراده
ملت و مجلس
موسسان باشد ،
برقرار نمایند.
اعضای
انجمن ملی
- در روز 12
ربیع الاول 1322 ق./ 1283 ش. در باغ میرزا
سلیمان خان میكده
گرد هم آمدند ("جلسه
آزادیخواهان"
بصورت پ.د.اف)،
- و
به كلام الله
مجید و پرچم ایران
كه عدالت و
قانون بر آن
نوشته بودند ،
سوگند یاد
كردند،
- و هم قسمّ شدند كه "در
راه بدست
آوردن قانون و
عدالت و بر هم
زدن دستگاه
ظلم و بیدادگری
كوشش نمایند."
گروه
کمیته انقلاب
انجمن ملی
در «جلسه آزادیخواهان» 54 تن از اعضای
این انجمن
شركت داشتند
ولی در پایان
به این نتیجه
رسیدند كه
گردآمدن این
تعداد، خالی
از خطر نیست،
در نتیجه مجمع
عمومی، 9
نفر را
از میان خود
برگزیدند(که به
«کمیته
انقلاب» معروف
شدند). دکتر
محمد ملكزاده
نام این نه تن
را چنین ذكر می
كند:
دکتر
محمد ملکزاده
فرزند ملک
المتکلمین؛
گروه
"کمیته
انقلاب"
گروه
9 نفره «کمیته
انقلاب»
عبارتند از:
1- ملك
المتكلمین
2- سید جمال
واعظ
3- سید
محمدرضا مساوات
4- سید
اسدالله
خرقانی
5- شیخ الرئیس
ابوالحسن میرزا
6- آقا میرزا
محسن برادر
صدرالعلما
7- میرزا سلیمان
خان میكده
8- حاجی میرزا یحیی
دولت آبادی
9- میرزا محمد
علیخان نصرة
السلطان
«كمیته
انقلاب» تشكیلاتی
مخفی بود كه
اگر چنانچه دکتر ملكزاده در کتاب
"تاریخ
انقلاب مشروطیت
ایران" به آن اشاره
نكرده بود چه
بسا به كلی
ناشناخته باقی
می ماند. بدون
شك دلیل مخفی
نگهداشتن عملیات
این كمیته، بعلت
"آزادی
اجتماعات در
قانون اساسی مشروطه"
بود که برسمیت
شناخته
شده
بود.
تشكیلات
انجمن
ملی
- در
مجلس اول، در
حالتی ابتدایی
و مخفی بود
- و در
دوره مجلس دوم
بود كه رشد
كرده رسمیت یافت.
دکتر
ملکزاده پسر
ملک المتکلمین
اولین
اقدام این كمیته
را در روزهای
آغازین آن چنین
بیان می كند:
"اولین اقدام
كمیته
فرستادن نمایندگانی
به حوزه علمیه
عتبات و به ویژه
نجف بود كه
نظر آنان را
نسبت به فعالیت
های خود جلب
كنند."
(نقل
و قول ها از
کتاب "تاریخ
مشروطیت ایران"
با تالیف دکتر
محمد ملکزاده)
.................. ................. ............... ............... ............
با
تشکر از
خانواده دکتر
ملکزاده/ سایت
خانه و خاطره/
سروش آذرت/ تیرماه
1391 خورشیدی/2012 میلادی/