با سلام.

به سایت خانه و خاطره خوش آمدید.

الیزابت اول توُدور

بزرگترین سیاستمدار قرن 16 اروپا

الیزابت اول در 30 سالگی؛

(زادروز 23 سپتامبر 1533 میلادی؛ وفات 24 مارچ 1603 میلادی- 982 خورشیدی)

الیزابت اول پادشاه انگلستان بزرگترین سیاستمدار قرن 16 میلادی اروپا

الیزابت دختر مشترک شاه انگلیس هنری هشتم (یا هاینریش هشتم/ Heinrich VIII. von England / از 1491 تا 1547 میلادی) با آن بولین بود. هاینریش هشتم دشمن سرسخت کاتولیکها و بانی کلیسای آنگلیکان یا کلیسای دولتی انگلیس بود.

الیزابت اول در اوج دوره رنسانس در قرن شانزدهم ملکه انگلستان بود. دوره سلطنت 45 ساله او که اغلب "دوران طلایی" خوانده میشود، دورانی همراه با دستاوردهای بزرگ و شکوهی خیره کننده بود. او در دوران سلطنتش نزاعهای مذهبی را از میان برد و نیروی دریایی انگلستان را تقویت کرد تا ناوگان قدرتمند اسپانیا را شکست دهد. دربار او کانونی برای دانشمندان، نویسندگان و موسیقیدانان بود. او تجسم دوره رنسانس بود و تحولی برگشتناپذیر در انگلستان پدید آورد. از الیزابت اول (از خاندان تودور) بعنوان بزرگترین سیاستمدار قرن 16 اروپا نام برده میشود.

انگلستان در عصر الیزابت اول

الیزابت اول به مدت 45 سال، از سال 1558 تا 1603 میلادی ملکه انگلستان بود. او در طول سلطنت بلند مدت و پایدار خود، توانست بر اختلافات عمیق مذهبی و خطر تهاجم اسپانیا فایق آید. وقتی که او درگذشت، انگلیس یک کشور ثروتمند تجاری و پایگاه مستحکم پروتستانها بود. عصر الیزابت، عصر ویلیام شکسپیر، عصر دریانوردان فرانسیس دریک و والتر رالی بود. در این عصر هنر و بویژه موسیقی و تئاتر به اوج شکوفایی خود رسید.

تولد الیزابت/ 1533 میلادی

هنری هشتم، پادشاه انگلستان و همسر او «آن بولین» صاحب اولین فرزند خود الیزابت می شوند. هنری که از داشتن دختر افسرده و غمگین است، برای مراسم غسل تعمید او به کلیسا نمی رود.

ادوارد ششم Eduard VI. 1537-1553))؛

تولد ادوارد ششم/ 1536 میلادی

آن بولین، مادر ملکه الیزابت اول، به فرمان هنری هشتم گردن زده می شود. روز بعد هنری هشتم با جین سیمور ازدواج می کند. یکسال بعد و پس از انتظاری طولانی، جین سیمور(سومین همسر هنری هشتم) ولیعهدش ادوارد(ششم) را به دنیا می آورد.

وفات هنری هشتم/ 1547 میلادی

در اوایل سال 1547 میلادی هنری هشتم شاه انگلیس می میرد، تنها پسر او بنام «ادوارد ششم»(از 28 ژانویه 1547 تا 6 ژولای 1553 میلادی) تاجگذاری می کند.

ماری اول کاتولیک ملکه انگلیس (زاده 18 فوریه 1516 میلادی/ وفات 17 نوامبر 1558 میلادی)؛

وفات ادوارد ششم/ 1553 میلادی

ماری اول شاه (ملکه) انگلیس

ادوارد ششم می میرد و ماری اول تودور(ملکه ماری یا مری، دختر مشترک هنری هشتم و همسر اول او کاترین آراگوُن اسپانیایی نسب است) خواهر بزرگ و ناتنی الیزابت اول، ملکه انگلستان می شود. ماری اول(ماریا اول به کاتولیکی) مانند مادرش یک کاتولیک متعصب بود. در دوران او پروتستانها مورد آزار و اذیت و کشتار(سوزاندن بیش از 300 نفر پروتستان در دوران پادشاهی او در میان خرمن آتش) قرار می گیرند و بهمین خاطر در میان انگلیسیها به «ماریای خونخوار» معروف شد.

وفات ماری/ الیزابت اول شاه انگلیس/ 1558 میلادی

ملکه انگلیس ماری اول تودور در سال 1558 میلادی وفات می یابد و الیزابت اول 25 ساله، ملکه(شاه) انگلیس می شود.

احیای کلیسای آنگلیکان (کلیسای دولتی انگلیس)/ 1559 تا 1563 میلادی

الیزابت پروتستان، کلیسای انگلستان را دوباره احیا می کند. این مسئله، اختلاف با کلیسای کاتولیک رم را که از زمان پدرش هنری هشتم آغاز شده بود، تشدید می کند.

ماری استوارت ملکه اسکاتلند؛

بازگشت ماری استوارت به اسکاتلند برای تصاحب تخت و تاج انگلیس/ 1561 میلادی

ماری استوارت کاتولیک، ملکه اسکاتلند از فرانسه به اسکاتلند باز می گردد. او با همدستی فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا و با ادعای تصاحب تاج و تخت انگلستان به توطئه چینی علیه الیزابت اول می پردازد.

دوران دریانوردان انگلیسی/ سپتامبر 1580 میلادی

پس از سه سال و اندی و در سپتامبر 1580 میلادی، سفر دریایی دریانورد «فرانسیس دریک» به دور دنیا پایان می پذیرد. وی پس از فردیناند ماژلان(دریانورد پرتغالی که در خدمت پادشاه اسپانیا بود)، دومین کسی بود که دور دنیا را با کشتی پیمود. ملکه الیزابت به «فرانسیس دریک» لقب اشرافی «سر sir» ، اعطا می کند.

اولین تلاش برای مستعمره سازی/ 1584 تا 1589 میلادی

سر والتر رالی از هواداران سرسخت ملکه الیزابت اول، تلاشهای متعددی را برای ایجاد یک مستعمره در آمریکای شمالی انجام می دهد. این مستعمره در آمریکای شمالی به افتخار ملکه بدون شوهر انگلستان، دوشیزه الیزابت اول، ویرجینیا(ویرجین=دوشیزه باکره) نام می گیرد.

اعدام ماری استوارت ملکه اسکاتلند(مادر یاکوب اول جانشین الیزابت اول)/ 1587 میلادی

با تصمیم پارلمان انگلیس و با تایید نهایی الیزابت اول در 8 فوریه(بهمن ماه) 1587 میلادی، بخاطر خیانت و شرکت در توطئه و ترور ملکه انگلیس، ماری استوارت ملکه اسکاتلند در ملاء عام اعدام میشود(گردنش زده میشود).

جنگهای دریایی اسپانیا و انگلیس بعد از اعدام ماری استوارت/ 1588 میلادی

در ماه مه(اردیبهشت) 1588 میلادی، ناوگان قدرتمند اسپانیا، متشکل از 130 کشتی جنگی ، برای حمله به انگلستان از بندر لیسبون، واقع در پرتغال، به راه می افتد. اما طوفان پیشروی این ناوگان را متوقف می سازد.

اوت 1588 میلادی

در ماه اوت/ آگوست(شهریور) 1588 میلادی کشتی های جنگی انگلستان در «گریولانیز» در نزدیکی سواحل فرانسه، با ناوگان اسپانیا درگیر می شوند. انگلیسی ها بعضی از کشتی های خود را آتش زده و به سوی کشتیهای اسپانیایی روانه می کنند، که باعث وحشت و سراسیمگی اسپانیاییها می شود. سپس انگلیسیها کشتی های پراکنده اسپانیا را در هم می کوبند. اسپانیاییها که روحیه خود را باخته بودند، به دریای شمال می گریزند و در آنجا تعداد زیادی از کشتیهایشان بر اثر طوفان غرق می شود. فقط 67 فروند کشتی به اسپانیا باز می گردند که آنها نیز مملو از مردان کشته شده می باشند.

تصویب قانون فقرا در پارلمان/ 1601 میلادی

بنا به پیشنهاد الیزابت اول، « قانون فقرا» در پارلمان انگلستان تصویب می گردد. این قانون، درماندگان را در کنف حمایت خود قرار می دهد. اما مجازاتهای سختی را هم برای گدایان در نظر می گیرد.

وفات الیزابت اول/ 24 مارچ 1603 میلادی (982 خورشیدی)

پس از 45 سال زمامداری، الیزابت اول در 24 ماه مارچ 1603 میلادی از دنیا می رود. او قبل از وفات در بستر مرگ، پسر ماری استوارت(ملکه اعدامی سابق اسکاتلند)، جیمز اول شاه اسکاتلند(بعدأ با نام یاکوب اول)، را جانشین خود انتخاب میکند.

اصلاحات مذهبی الیزابت اول

اصلاحات مذهبی در انگلستان زمانی آغاز شد که پادشاه انگلستان هنری هشتم (1491 تا 1547 میلادی/ پدر الیزابت اول) نخستین همسر خود کاترین آراگوُن (1485 تا 1536 میلادی) را طلاق داد تا بتواند با آن بولین (1507 تا 1536 میلادی) مادر الیزابت اول، ازدواج کند. پاپ کلمنت هفتم (1487 تا 1534 میلادی) بخاطر آموزش کاتولیکی با طلاق و جدایی هنری هشتم موافق نبود و بعدا او را حتی تکفیر کرده بود . بنابراین هنری هشتم با کلسیای کاتولیک رم اختلاف پیدا کرد و خود را رییس کلیسای پروتستان انگلستان معرفی کرد. در دوران الیزابت اول کلیسای دولت انگلیس(کلیسای آنگلیکان) بار دیگر احیاء شد و آموزشهای مذهب کاتولیکی در انگلستان قدغن اعلام شد.

تئاتر شکسپیر

نمایشنامه نویس بزرگ انگلیسی، ویلیام شکسپیر، برای یک کمپانی نمایش که نمایشنامه های او را در تئاتر «گلوب» در لندن به اجرا در می آورد، کار می کرد.

دربار و سفرهای ملوکانه الیزابت اول

الیزابت اول برای متوقف ساختن توطئه چینی اشراف زادگان صاحب نفوذ علیه سلطنت خود، آنان را تشویق به زندگی در دربار خود کرد؛ جایی که او بتواند نظارت همیشگی بر آنان داشته باشد. اگر درباریان او بدون اجازه اش ازدواج می کردند با آنان به عنوان خائن رفتار می شد. الیزابت اول همیشه نسبت به ظاهر خود اهیمت می داد و لباسهای زیبا می پوشید. الیزابت اول دستور داده بود نقاشیهای بزرگی از او بکشند. او در بیرون از لندن گشت و گذار می نمود و در خانه های اشراف با نفوذ توقف می کرد. این «سفرهای ملوکانه» محبوبیت او را بیشتر می کرد.

الیزابت اول ملکه باکره (ملکه ویرجین)

در ابتدا اکراه الیزابت اول از ازدواج، نگرانیهای زیادی را در بین وزرای او بوجود آورد. اگرچه الیزابت همچنان افراد مورد علاقه خود را داشت مانند رابرت دادالی(1532 تا 1588 میلادی)، اما او تصمیم گرفت که مجرد بماند و به ملکه باکره مشهور شد. احتمالا او تحت تاثیر سرنوشت مادر خود، آن بولین که به دستور شوهر خود هنری هشتم سر از بدنش جدا شده بود، قرار گرفته بود. تجرد به الیزابت اول این امکان را می داد تا زندگی خود را به طور کامل وقف انگلستان کند. هر چند الیزابت اول فرزند نداشت، اما به دلیل طولانی بودن دوران زمامداری اش، توانست ثبات و آرامش را در تمامی قلمرو خویش ایجاد کند.

شکست ناوگان فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا / شکست «آرمادا»/ 1588 میلادی

کشتیهای جنگی انگلستان کوچکتر و سریعتر از کشتیهای بزرگ و بادبانی اسپانیا بودند. پادشاه اسپانیا فیلیپ دوم تصمیم گرفته بود بخاطر اعدام ماری استوارت، انگلستان را فتح کند. او ناوگان دریایی عظیمی را که «آرمادا= شکست ناپذیر» نام داشت درست کرد که شامل 30000 خدمه ، و 130 کشتی بزرگ جنگی بود. در سال 1588 میلادی ناوگان دریایی کوچک انگلستان حمله "آرمادا" را در سواحل فرانسه دفع کرد. با این تدبیر که ابتدا انگلیسی ها برای متفرق ساختن ناوگان اسپانیا ، تعدادی کشتی مملو از مواد منفجره و آتش زا به سوی آنها روانه کردند ، سپس با توپهای سنگین آنها را در هم کوبیدند. کشتیهای اسپانیایی که جان سالم به در بردند به آبهای آزاد گریختند و بسیاری از آنها در آنجا بر اثر طوفان غرق شدند و تنها نیمی از آنها دوباره به اسپانیا باز گشتند.

گذری بر زندگانی ملکه الیزابت اول

درگذشت الیزابت اول ، ملکه ی انگلستان و کشورهای مشترک المنافع در سال 1603 میلادی (982 خورشیدی) بود. وی دختر هنری هشتم و آن بولین بود. الیزابت اول 45 سال حکومت کرد و از حامیان مذهب پروتستان در انگلستان بود.

الیزابت تودور یا ملکه الیزابت اول در سال 1533 میلادی در کشور انگلستان به دنیا آمد. او دختر هنری هشتم بود. هنگامی که سه ساله شد مجلس انگلستان اعلام کرد که ازدواج هانری با آن بولین (مادر الیزابت) رسمی نبوده. آن بولین اعدام شد و به الیزابت مُهر نامشروع بودن خورد. هنگامی که الیزابت به سن قانونی رسید کاری کرد که از نظر انگلیسی ها بدتر از نامشروع بودن بود. او پروتستان شد. این در حالی بود که در انگلستان همه به جز یک عده مردم فقیر و بی چیز کاتولیک بودند .

در سال 1558 میلادی هنگامی که شاه انگلستان ملکه ماری- خواهر ناتنی الیزابت- در بستر مرگ بود وصیت کرد که این خواهر ناتنی که هویتش هنوز معلوم نبود به جای او به تخت بنشیند. به این ترتیب در سال 1559 میلادی الیزابت در کلیسای وست مینستر لندن تاج گذاری کرد. او 25 ساله، بلند قد، سرخ مو و ظریف بود. در تمام انگلستان و اروپا کسی فکرش را هم نمی کرد که این موجود بتواند از رویارویی با هرج و مرج، فقر و ضعف نظامی که داشت انگلستان را از پا در می آورد سربلند بیرون بیاید. اما او بر خلاف ظاهرش سرسختی، زیرکی و بی رحمی یک امپراتور را داشت. در حالی که بیش از نیمی از انگلیسی ها کاتولیک بودند پروتستان مذهب رسمی کشور اعلام شد. در ظاهر این طور بود که هر کس می تواند مذهب خودش را داشته باشد اما در واقعیت کاتولیک ها آزار و اذیت و حتی زندانی می شدند.

اوضاع به همین منوال می گذشت که پاپ به طور رسمی الیزابت را تکفیر و کاتولیک ها را به مقاومت در برابر او دعوت کرد. الیزابت عقیده داشت که برای حفظ وحدت ملی کشور از هرج و مرج ناشی از اختلافات مذهبی ناچار است این کارها را انجام دهد. او شخصا به اطراف انگلستان سفر می کرد و با مردم از نزدیک گفت و گو داشت .الیزابت در اصل آدم سرزنده و شادی بود و به تفریح علاقه خاصی داشت. او با دادن وعده ازدواج به پادشاهان و شاهزادگان توانست کشورش را سالها از جنگ و خونریزی حفظ کند. در سال 1587 میلادی پس از حمله کشتی های انگلیسی به اسپانیایی ها و اعدام ماری استوارت ملکه اسکاتلند در لندن، اسپانیا و انگلستان وارد جنگی شدند که 10 سال طول کشید (شاه کاتولیک اسپانیا دوست نزدیک ملکه کاتولیک اسکاتلند بود) .

هنگامی که الیزابت 65 ساله شد غائله جنگ با پیروزی ناوگان انگلیس پایان یافت. در این هنگام الیزابت دشمنانش را سرکوب کرده بود از کاتولیک ها زهر چشم گرفته بود و جانشینش را جیمز ششم اعلام کرد. جیمز ششم شاه اسکاتلند بود که بنام یاکوب اول بعد از الیزابت اول شاه انگلیس شد. او پسر «ماری استوارت» ملکه قبلی اسکاتلند بود که بخاطر همدستی با شاه اسپانیا و ترور الیزابت اول، بدستور الیزابت اول به اعدام محکوم شده بود.

جیمز ششم (یاکوب اول) پروتستان چون از طرفداری پاپ و کاتولیکها دست برداشته بود و الیزابت اول خیالش از این بابت راحت بود که انگلستان پس از او پروتستان باقی خواهد ماند، او را برای جانشینی خود انتخاب کرد. سرانجام ملکه الیزابت در سال 1603 میلادی (982 خورشیدی) و در سن 70 سالگی پس از سه روز سوختن در تب از دنیا رفت.

منابع:

- جستاری از وحیده از سایت "کاووش در گیتی".

- سایت "دانشنامه رشد" یا " daneshnameh.roshd.ir "/

(پژوهش، گردآوری، تدوین و پیرایش از سروش آذرت)

.................. ................. ............... ............... ............

با تشکر از سایت های "دانشنامه رشد" و "کاووش در گیتی" و از وحیده / سایت خانه و خاطره / سروش آذرت / فروردین ماه 1391 خورشیدی/ مارچ 2012 میلادی/