با
سلام.
به
سایت خانه و
خاطره خوش آمدید.
حسن پیرنیا
(ملقب به مشیرالملک
و مشیرالدوله)
(از 1251
تا 1314 خورشیدی)
میرزا
حسن خان پیرنیا
ملقب به مشیرالدوله 
پرچم
شیروخورشید
از دوران
انقلاب
مشروطه؛
حسن پیرنیا پسر
بزرگ میرزا
نصرالله خان
مشیرالدوله
نایینی اولین
صدر اعظم
مشروطه
حسن
پیرنیا (ملقب
به مشیرالملک
و بعد مشیرالدوله)
که ابتدا میرزا
حسن خان نام
داشت متولد 1251
خورشیدی در
تبریز و وفات
او در 29 آبان 1314
خورشیدی در
تهران بود. او
سیاستمدار،
حقوقدان و تاریخدان
و چهار دوره
نخستوزیر ایران
در دوران بعد
از انقلاب
مشروطه و
حکومت احمد
شاه قاجار
بود.
میرزا
حسن خان منشی
و مترجم صدر
اعظم میرزا علی
اصغرخان امین
السلطان
میرزا
حسن خان، پسر
بزرگ میرزا
نصرالله خان
مشیرالدوله
نائینی، اولین
صدر اعظم
مشروطه و
مظفرالدینشاه،
که بعدها نام
خانوادگی پیرنیا
را برای خود
انتخاب کرد،
در سال 1251 خورشیدی
(1291 قمری) در تبریز
به دنیا آمد.
پس از انجام
تحصیلات
مقدماتی و
آموختن زبان و
ادبیات فارسی
و عربی و دروس
معمول زمان
خود در تهران،
به تشویق میرزا
علی اصغرخان
امین
السلطان، برای
ادامه تحصیل
به روسیه رفت
و دوره "مدرسه
نظام" و
"مدرسه حقوق"
آن کشور را
گذراند.
وزیرمختاری
میرزا حسن خان
در روسیه (1281
خورشیدی)
حسن
پیرنیا، زمانی
که پدرش وزیر
امورخارجه
شد، به ایران
بازگشت و در
سفر اول
مظفرالدین
شاه به اروپا،
به عنوان
مترجم و منشی
علی اضغرخان
امینالسلطان،
جزء همراهان
شاه بود. پیرنیا
در سال 1281 خورشیدی،
به وزیرمختاری
روسیه انتخاب
شد. در 28 سالگی،
با دختر میرزا
احمدخان
علاءالدوله
(از اعضای
درجه اول
دربار
مظفرالدین
شاه) ازدواج
کرد. حسن پیرنیا
پس از قتل میرزا
علی اضغرخان
امین
السلطان،
اتابک اعظم،
در کابینه مشیرالسلطنه
به وزارت عدلیه
رسید. او
ابتدا مشیرالملک
لقب داشت و
بعد از فوت
پدرش در 1325 قمری/1286
خورشیدی،
ملقب به "مشیرالدوله"
شد.
تدوین
«قانون اساسی
مشروطه» توسط
مشیرالدوله
حسن پیرنیا
در
زمان مشروطه و
زمانیکه پدرش
میرزا
نصرالله خان
مشیرالدوله
نایینی صدر
اعظم بود، حسن
پیرنیا
نظامنامه
مجلس یا قانون
اساسی مشروطه
را تدوین کرد.
وی بعد از فتح
تهران در
تابستان 1288
خورشیدی و تشکیل
دولت جدید،
مجددا به
وزارت عدلیه
انتخاب شد و
از آن پس در
کابینه های
متوالی،
بارها وزیر
شد.
اولین
نخست وزیری مشیرالدوله
حسن پیرنیا (1293
خورشیدی/1914 میلادی)
حسن
پیرنیا، در
سال 1293 خورشیدی/1914
میلادی(اولین
سال جنگ جهانی
اول)، به نخست
وزیری رسید و
بعدها نیز چند
دوره به این
سمت انتخاب
شد. اتفاقاتی
نظیر قیام شیخ
محمد خیابانی
و حوادث آذربایجان
و ابتدای نهضت
جنگل و ظهور
رضاخان پهلوی،
برای به دست
گرفتن قدرت،
از جمله رویدادهای
نوبتهای دیگر
نخست وزیری
اوست. حسن پیرنیا،
4 بار نخست وزیر
و 24 بار به مقام
وزارت رسید(تا
1302 خورشیدی). او
همچنین در
دوره های دوم،
سوم، چهارم،
پنجم و ششم
مجلس شورای ملی
ایران، نماینده
مردم تهران
بود.
زنده یاد حسن
پیرنیا مشیرالدوله
در دوران
کناره گیری از
سیاست(از
اواخر 1302 تا 1314
خورشیدی)؛
تاریخ
نگار حسن پیرنیا
پدر «تاریخ نوین
ایران»
تشکیل
سازمان
دادگستری، دیوان
کشور،
دادسراها
توسط مشیرالدوله
حسن پیرنیا
حسن
پیرنیا در ده
سال آخر عمرش
اغلب به کارهای
فرهنگی و علمی
اشتغال داشت و
آثار با ارزشی
همچون مجموعه
سه جلدی «تاریخ
ایران باستان»
و «داستانهای
ایران قدیم» و
«حقوق بین
الملل» را
نوشت. کتاب
«تاریخ ایران
باستان» (در سه
جلد) نخستین
کتابی است که
به شیوه علمی
و براساس
مستندات و کشفیات
باستان شناسی
درباره گذشته
تاریخی ایران
نگاشته شد و
هنوز هم مورد
توجه همگان
است.
مشیرالدوله
حسن پیرنیا در
زمینه امور
قضایی کشور،
پس از مشروطیت،
نقش مهمی داشت
و بسیاری از
قوانین را تهیه
کرد. همچنین وی
سازمان
دادگستری را پی
ریزی کرد و
علاوه بر تشکیل
دیوان کشور و
دادسراها، دو
قانون اصول
محاکمات حقوقی
و اصول
محاکمات جزایی
را به تصویب
رساند.
وفات
حسن پیرنیا 29
آبان 1314 خورشیدی
حسن
پيرنيا پس از 63
سال زندگی
سرشار از
فعاليتهای
فرهنگی، علمی،
سياسی و
اجتماعی كه
بسياری از
صفحات تاريخ
معاصر را پر
كرد، در
پنجشنبه 21 (به
قولی 29) آبان
ماه 1314 خورشیدی
بر اثر سكتة
قلبی، در منزل
شخصی خود واقع
در خيابان
منوچهری
تهران، ديده
از جهان فرو بست
و پيكرش در
آرامگاه
خانوادگی
پيرنيا، در
آستانة
امامزاده
صالح تجريش
تهران ، به
خاک سپرده
شد.
.................. ................. ...............
ميرزا
حسن خان مشيرالدوله
(حسن پیرنیا)؛
رئيس
الوزرای (نخست
وزیری) معروف
دوران
مشروطيت بعد
از سپهسالار
محمد ولیخان
تنکابنی
نخست
وزیری حسن پیرنیا
در سالهای 1293 ، 1299
، 1300 ، 1302 خورشیدی
حسن
پیرنیا
نويسنده
«اولين قانون
اساسی ايران»
و «قانون
انتخابات»
ميرزا
حسن خان مشيرالدوله،
که پس از لغو
القاب و
عناوين دوران
قاجاريه از
طرف رضاشاه
نام خانوادگی
پيرنيا را برای
خود انتخاب
کرد، از نخست
وزيران معروف
دوران مشروطيت
است که 4 بار به
مقام نخست
وزيری انتخاب
شده و با
اينکه مجموع
چهار دوره
نخست وزيری او
بيش از پانزده
ماه نبوده، اما
در مقاطع حساسی
زمام امور
کشور را در
دست داشته
است.
ميرزا
حسن خان
مشيرالدوله
پسر ميرزا
نصرالله خان
مشيرالدوله،
اولين نخست
وزير مشروطيت است.
وی در سال 1291 قمری
در تبريز
متولد شده و
پس از انجام
تحصيلات مقدماتی
، برای
تحصيلات عالی
به روسيه رفته
و در مدرسه
نظام آن و سپس
مدرسه حقوق سن
پترزبورگ
تحصيل کرده
است. ميرزا
حسن خان پس از
خاتمه
تحصيلات در
روسيه و
آموختن
زبانهای روسی
و فرانسه به
عنوان
"آتاشه" يا
«وابسته سفارت
ايران» در
پايتخت روسيه
استخدام شد و
هنگامیکه
پدرش به وزارت
خارجه منصوب
گرديد به
ايران احضار و
در سمت رئيس
دفتر پدرش در
وزارت خارجه
مشغول کار شد.
انقلاب
مشروطيت در
همين زمان به
نقطه اوج خود رسيد
بود و پس از
ماجرای تحصن
مشروطه طلبان
در سفارت
انگليس،
مظفرالدين
شاه، ميرزا
نصرالله خان
مشيرالدوله
(پدر حسن پیرنیا)
را که در سمت
وزارت خارجه
با ديپلماتهای
خارجی مقيم
تهران به خصوص
وزيرمختار
انگليس روابط نزديکی
برقرار کرده
بود، به سمت
رئيس الوزراء
تعيين نمود،
تا با جلب
رضايت انگليسیها
به غائله
خاتمه بدهد. میرزا
نصرالله خان
مشيرالدوله
پدر حسن پیرنیا
با گرفتن
فرمان
مشروطيت از
مظفرالدين
شاه، موجبات
بازگشت علمای
مهاجر به
تهران و خروج
متحصنين از
سفارت انگليس
را فراهم ساخت
و پسرش ميرزا
حسن خان که
تازه از
مظفرالدینشاه
لقب
"مشيرالملک"
گرفته بود در
تدوين نظامنامه
انتخابات و
قانون اساسی
(که بخش عمده
آن ترجمه و
اقتباس از
قانون اساسی
بلژيک بود)
نقش مهمی ايفا
نمود.
اولین
نخست وزیری میرزا
حسن خان مشیرالدوله
(1293 خورشیدی)
بعد
از اعلام
مشروطيت،
ميرزا حسن خان
مشيرالملک که
بعد از مرگ
مشکوکانه پدر
در سال 1286 شمسی(یکسال
بعد از امضای
فرمان مشروطه
توسط مظفرالدینشاه)،
وارث لقب
مشيرالدوله
شد، به ترتيب
در کابينه های
مختلف در
وزارت عدليه و
امورخارجه و
معارف و تجارت
و علوم و اوقاف
سمتهایی را
داشت و در بعضی
از اين مقامات
مانند وزارت
عدليه و وزارت
خارجه در چند
کابينه مختلف
انجام وظيفه
نمود، تا اينکه
سرانجام در
اسفند ماه سال
1293 شمسی/1914 میلادی(زمان
جنگ جهانی
اول) برای
اولين بار با
رأی تمايل
مجلس شورا ملی
به سمت رئيس
الوزراء
انتخاب گرديد.
مهمترين
کار حسن پیرنیا
مشيرالدوله
در اولين دوره
نخست وزيری،
مذاکره با
دولتين روسیه
و انگلستان
برای تخليه
ايران از قوای
اشغالی آن ها
و لغو
اختيارات فوق
العاده مسيو
مرنار بلژيکی
رئيس کل گمرک
ايران بود.
انگليسیها به
واسطه سرسختی
مشيرالدوله
در تخليه
ايران از قوای
انگليس نسبت
به او نظر
مساعدی
نداشتند و در
مجلس هم، با
اينکه به
اتفاق آراء به
نخست وزيری
حسم پیرنیا
مشيرالدوله
اظهار تمايل
کرده بودند،
از آغاز دومين
ماه زمامداری
تحريکاتی
عليه او آغاز
گرديده که به
استعفای
مشيرالدوله
از رياست دولت
انجاميد. مدت
زمامداری
مشيرالدوله
در اولين دوره
نخست وزيری او
پنجاه روز
بود.
دومین
نخست وزیری میرزا
حسن خان مشیرالدوله
(بهار 1299 تا آبان
1299 خورشیدی/1920 میلادی)
مخالفت
حسن پیرنیا با
قرارداد 1919 میلادی
وثوق الدوله (1298
خورشیدی)
دکتر
مصدق وزیر عدلیه
حسن خان مشیرالدوله
(1299 خورشیدی/1920 میلادی)
ميرزا
حسن خان
مشيرالدوله
برای دومين
بار پس از
بازگشت
احمدشاه از
سفر اروپا در
بهار سال 1299 شمسی،
به دنبال
جنجال بر سر
قرارداد 1919 میلادی
ايران و
انگليس و
استعفای وثوق
الدوله، به
نخست وزيری
منصوب شد. در
کابينه جديد
مشيرالدوله
برای نخستين
بار چهار نفر
به مقام وزارت
منصوب شدند،
که از آن جمله
دکتر محمد
مصدق (مصدق
السلطنه) وزير
جديد عدليه
بود. هنگامیکه
مشيرالدوله
برای دومين
بار به نخست
وزيری منصوب
شد انتخابات
دوره چهارم
مجلس شورای ملی
در جريان بود
و اولين تدبير
او برای اينکه
دولت را از
قيد تعهدات
ناشی از
قرارداد 1919 میلادی
وثوق الدوله
رها سازد،
موکول ساختن
اجرای اين
قرارداد را به
نظر مجلس
آينده نهاد.
حسن پیرنیا
مشيرالدوله
در اين دوره
از زمامداری
خود با مشکلات
بزرگ ديگری هم
مواجه بود که
از جمله
مهمترين آنها
میتوان به:
- قيام
ميرزا کوچک
خان جنگلی در
گيلان،
- قيام
شيخ محمد
خيابانی در
تبريز، اشاره
نمود.
حسن
پیرنیا مشیرالدوله
در هر دو مورد
برای حل مشکل
از طريق
مسالمت آميز
سعی فراوان
نمود، ولی
نتيجه ای
نگرفت. او با
اعزام
مخبرالسلطنه
به تبريز،
غائله خيابانی
را سرکوب کرده
و خیابانی نیز
کشته شد، ولی
قوای اعزامی
به رشت از
عهده جنگلی ها
برنيامدند و
اين مشکل تا
پايان دوره
زمامداری حسن
پیرنیا
مشيرالدوله
بر جای ماند.
از سوی ديگر
انگليسیها که
از تعليق
قرارداد 1919 میلادی
وثوق الدوله
ناراضی بودند،
بنای کارشکنی
و مخالفت با
مشيرالدوله
را گذاشتند و
مشيرالدوله
ناچار در روز
سوم آبان 1299
خورشیدی از
کار کناره
گرفت.
سومین
نخست وزیری میرزا
حسن مشیرالدوله
(1300 خورشیدی)
مشيرالدوله
برای سومين
بار، يازده
ماه پس از
کودتای 1299 خورشیدی
سیّد ضیاء با
رأی تمايل اکثريت
قريب به اتفاق
نمايندگان
مجلس ، به نخست
وزيری منصوب
شد. در کابينه
سوم نخست وزیری
مشيرالدوله
که روز سوم
بهمن 1300 شمسی به
مجلس معرفی
شد:
- سردار
سپه (رضاخان)
وزير جنگ،
- سردار
معظم خراسانی
(تيمورتاش)
وزير عدليه،
- حکيم
الملک وزير
خارجه،
- مديرالملک
وزير ماليه
بودند.
احمد
شاه بعد از رأی
اعتماد مجلس
به دولت حسن پیرنیا
مشيرالدوله
عازم اروپا شد
و ميدان برای
سردارسپه
مهيا گرديد.
مداخلات
سردارسپه در کار
دولت منجر به
استعفای
مشيرالدوله
از مقام نخست
وزيری گرديد،
ولی احمدشاه
در پاسخ
استعفای
تلگرافی حسن پیرنیا
مشيرالدوله،
مصرانه از او
خواست از
استعفاء
منصرف شده به
کار خود ادامه
دهد. حسن پیرنیا
مشيرالدوله
پس از دريافت
تلگراف شاه از
استعفاء
منصرف شد ولی
در مقابل
تحريکات
سردارسپه
دوام نياورد و
بعد از چهار
ماه و نيم
زمامداری از
کار کناره گيری
کرد.
چهارمین
نخست وزیری میرزا
حسن مشیرالدوله
(1302 خورشیدی)
مشيرالدوله
برای چهارمين
و آخرين بار
در روز 26 خرداد
سال 1302 خورشیدی
با رأی تمايل
مجلس شورا و
فرمان
احمدشاه به
نخست وزيری
رسيد. در کابینه
چهارم نخست وزیری
مشيرالدوله :
- رضا
خان سردار سپه
بار ديگر به
وزارت جنگ،
- مصدق
السلطنه (دکتر
مصدق) را وزير
خارجه،
-
ذکاءالملک
فروغی را وزير
ماليه،
- حکيم
الملک را وزير
عدليه نمود.
انتخابات
مجلس پنجم (1302
خورشیدی)
مهمترين
وظيفه
چهارمين دولت
مشيرالدوله انجام
انتخابات
مجلس پنجم
بود، زيرا با
اوضاعی که پيش
آمده بود چنين
به نظر میرسید
که مجلس پنجم،
مجلس سرنوشت
سازی خواهد
بود. رضاخان
هم که متوجه
اهميت موضوع بود
و نقشه هايی
در سر داشت،
به وسيله
نظاميان تحت
فرمان خود در
کار انتخابات
مداخله میکرد.
در اين ميان
احمد شاه هم
برای بار سوم
به فکر مسافرت
به اروپا
افتاد و تلاش مشيرالدوله
برای انصراف
شاه از مسافرت
در اين موقعيت
حساس به جايی
نرسيد.
مشيرالدوله
که خود را
حريف
سردارسپه نمیدید،
تصميم گرفت به
نفع قوام
السلطنه از
کار کناره گيری
کند و احمد
شاه را هم به
صدور فرمان
نخست وزيری
قوام السلطنه
راضی کرده
بود، که سردار
سپه متوجه
قضيه شد و
قوام السلطنه
را به بهانه
اينکه مشغول
توطئه ای عليه
او بوده و قصد
ترور او را
دارد توقيف
کرد. مشيرالدوله
برای آزادی
قوام السلطنه
به احمد شاه
متوسل شد، ولی
تنها کاری که
احمد شاه
توانست برای
قوام السلطنه
انجام دهد جلب
رضايت رضاخان
برای تبعيد
قوام السلطنه
به اروپا بود.
مشيرالدوله
که احساس میکرد
ديگر کاری از
او ساخته نيست
و بعد از رفتن
شاه از ايران
رضاخان کارها
را قبضه خواهد
کرد، در
اواخر مهرماه
1302 خورشیدی
استعفای خود
را تقديم
احمدشاه نمود.
فرمان
نخست وزیری
سردار سپه
بتوسط احمد
شاه (3 آبان 1302
خورشیدی)
احمدشاه
با اکراه
استعفای میرزا
حسن خان مشیرالدوله
را پذيرفت و
چون ديگر کسی
در آن شرايط
آماده قبول
مسئوليت
نبود، روز سوم
آبان 1302 خورشیدی
فرمان نخست
وزيری سردار
سپه را صادر
نموده و خود
عازم اروپا
شد.
وکالت
حسن پیرنیا در
ادوار پنجم،
ششم و هفتم
مجلس شورای ملی
ایران
تحریر
تاریخ «ایران
باستان»
میرزا
حسن خان
مشيرالدوله
(حسن پیرنیا)
در ادوار
پنجم، ششم و
هفتم از تهران
به وکالت مجلس
شورای ملی
انتخاب شد ولی
در دوره هفتم
از قبول وکالت
خودداری نمود
و به تحقيق و
ترجمه پرداخت
و کتاب "ايران
باستان" را در
همين دوران به
رشته تحرير درآورد.
مشيرالدوله
در سال 1314 خورشیدی
در سن 63 سالگی
درگذشت. نام
او و یاد او همیشه
در حافظه تاریخی
فرزندان این
مرز و بوم بیادگار
خواهد ماند.
محل
سکونت میرزا
حسن خان مشیرالدوله
(حسن پیرنیا)؛
عمارت
حسن پیرنیا /
محل انشاء
فرمان مشروطیت
عمارت مشیرالدوله
از بناهای
مشهور دوره
قاجار میباشد
که در زمان
سلطنت ناصرالدینشاه ساخته شده و
محل سکونت صدراعظم
حسن پیرنیا
مشهور به مشیرالدوله
بوده است. در این
عمارت، مشیرالدوله
به انشاء "فرمان
مشروطیت" نشست. این
ساختمان در خیابان
لاله زار نو
کوچه پیرنیا
یکم واقع شده
و پژوهشگاه طب
اسلامی و مکمل
در این
ساختمان
مستقر شده است. لازم بیادآوریست
بخشی از
بنای جنبی
خانه مشیرالدوله
حسن پیرنیا در
حال نابودی
کامل قرار
گرفته و احتیاج
به ترمیم
دارد.
خانه
تاریخی
حسن
پيرنيا ميان
ديوارها حبس می
شود
در حالیكه اثر چندانی
از معدود
ساختمان های
تاریخی تهران باقی
نمانده، اكنون
خبر میرسد كه
مقابل خانه
حسن پيرنيا را
گود برداری
كرده اند.
قرار است از
اين گودال يك
ساختمان شش
طبقه سبز شود
تا خانه ميرزا حسن
مشيرالدوله
برای
هميشه
ميان ديوار های
بافت بد قواره
لاله زار نو
زندانی شود.
میرزا
نصرالله خان
نایینی ملقب
به مصباحالملک،
مشیرالملک و
مشیرالدوله،
پدر حسن
پیرنیا
مشیرالدوله؛
میرزا
نصرالله خان
مشیرالدوله
نائینی / پدر
حسن پیرنیا
(وفات،
جمعه 4 شعبان 1325
قمری/ 1286 شمسی/ 14
سپتامبر 1907 میلادی)
میرزا
نصرالله خان
نایینی القاب
مصباحالملک
را در 1299 قمری،
مشیرالملک را
در 1308 قمری و مشیرالدوله
را بهنگامیکه
وزیر خارجه ایران
بود در 1317 قمری
دریافت کرد.
او سیاستمداری
از اواخر
دوران
ناصرالدینشاه
تا اوایل
سلطنت محمدعلی
شاه بود. فرمان
مشروطیت (در 13 یا
14 مرداد ماه 1285 خورشیدی)
در دوران
صدراعظمی او
به امضای
مظفرالدینشاه
رسید و تاج
پادشاهی را پس
از فوت
مظفرالدینشاه
او بر سر محمدعلی
شاه گذارد.
میرزا
نصرالله خان
نایینی مشیرالدوله
از 1312 قمری وزیر
لشکر شد و در
ربیعالثانی
1317 قمری با فوت وزیر
خارجه محسن
خان مشیرالدوله،
وزارت خارجه و
لقب مشیرالدوله
را به او
سپردند . او
در زمان
انقلاب
مشروطه نقش میانجی
را برعهده
گرفته بود و
با عزل عینالدوله
از نخست وزیری
در 7 جمادیالثانی
1324 قمری/1285 خورشیدی
و انتخاب او
در 10 جمادیالثانی
1324 قمری به صدراعظمی،
تحصن مشروطه خواهان
در سفارت
انگلستان پایان
گرفت.
نخست
وزیری میرزا
نصرالله خان
نائینی در اوایل
انقلاب
مشروطه (1285 خورشیدی/1324
قمری/1906 میلادی)
نخستین
اقدام میرزا
نصرالله خان
نایینی پس از
انتخاب به
نخست وزیری(یا
صدراعظمی)،
آزادی زندانیان
سیاسی بود.
چند روز بعد
فرمان مشروطیت
را از مظفرالدینشاه
گرفت و از
علما درخواست
کرد تا به
تهران بازگردند
و با اعلامیهها
و لوایحی مردم
را به تشکیل
مجلس شورای
ملی و انجام
انتخابات و
رعایت اصول
دمکراسی امیدوار
کرد. او در 18
شعبان 1324 قمری/1285
خورشیدی در
باغ گلستان
اولین دولت
قانونی خود را
تشکیل داد و
پس از مرگ
مظفرالدین شاه
در پائیز آن
سال تاج
پادشاهی را در
5 ذیحجه 1324 قمری/ 1285
شمسی بر سر
محمدعلی میرزا
نهاد.
میرزا
نصرالله خان
در محرم 1325 قمری/
1286 شمسی (17 مارس 1907 میلادی)
احتمالا به دلیل
ناتوانی در
جلوگیری از
خودسری محمد
علیشاه و تصمیم
محمد علیشاه
در برانداختن
مجلس، استعفا
کرد. کابینه
جدید چهار روز
بعد بدون رئیس
الوزرا تشکیل
شد تا اینکه
علیاصغرخان
اتابک (امینالسلطان)
که در آن
هنگام در سوییس
بود پس از
ملاقات با
سران روسیه در
27 ربیعالاول 1325
قمری/ 1286 شمسی/ 1907 میلادی
وارد ایران
شد.
مخبرالسلطنه
هدایت
(مهدیقلی خان
هدایت
مخبرالسلطنه)
نوشته است که
«اتابک برای
تشکیل کابینه
مرا نزد
نصرالله خان
مشیرالسلطنه
فرستاد که
وزارت خارجه
قبول کند، رفتم،
درویشی نکرد.»
مرگ
میرزا
نصرالله خان
نائینی (شهریور
1286 خورشیدی/سپتامبر
1907 میلادی)
مرگ
مشیرالدوله
به طور ناگهانی
و بدون داشتن
بیماری در 14
سپتامبر 1907 میلادی/
1286 شمسی در رستمآباد
شمیران واقع
شد. مرگ او دو
هفته پس از
ترور اتابک توسط
عباس آقا تبریزی
در روز امضای
قرارداد 31 اوت 1907
میلادی
(قراردادی مابین
روسیه و انگلیس
و تقسیم ایران
مابین خودشان)
و چهار روز پس
از انتخاب
احتشامالسلطنه
به ریاست مجلس
و در شرایطی
بود که او
نامزد نخست وزیری
بود و از
همکاری با
سعدالدوله که
از ریاست مجلس
استعفا کرده
بود، سر باز
زده بود. در همان
روز نیز
سعدالدوله وزیر
خارجه شد.
بسیاری
از جمله
ادوارد براون
و ناظمالاسلام
کرمانی مرگ میرزا
نصرالله خان
را نیز نظیر
نخست وزیران پیشین
قاجاریه؛ امیرکبیر،
قائم مقام
فراهانی و حاج
ابراهیم
کلانتر به
پادشاه نسبت میدهند
و آن را ناشی
از روی ناخوشی
میدانند که
او از ابتدا
به سلطنت
محمدعلی میرزا
نشان میداد. پیکر
میرزا
نصرالله خان
نایینی در
امامزاده
صالح تجریش به
خاک سپرده شد.
منابع:
-
برگزیده ای از
"کتاب صد سال،
صد چهره"، با
تالیف محمود
طلوعی از سایت
"حقوقدانانگ.
- سایت
"روزنامه اعتماد ملی".
(پژوهش،
گردآوری، تدوین
و پیرایش از
سروش آذرت: 4
شهریور 1392 /26
آگوست 2013 میلادی)
.................. ................. ............... ............... ............
"انجمنهای
ملی و مخفی"
دوران مشروطه
/ "میرزا جعفر
حکیم الهی" از
فراموشیان
فراموشخانه
ملکم خان؛
با
تشکر از محمود
طلوعی و از سایت
"حقوقدانان"
و از سایت
"روزنامه
اعتماد ملی" و
از سایت "ویکی
پدیا" و از بازماندگان
خانواده مشیرالدوله
حسن پیرنیا /
سایت خانه و
خاطره/ سروش
آذرت/ 4 شهریور 1392
/ 26 آگوست 2013 میلادی/