با سلام.

به سایت خانه و خاطره خوش آمدید.

هنری هشتم / هاینریش هشتم

هنری هشتم (هاینریش هشتم)

هنری هشتم زاده 28 ژوین 1491 میلادی در گرینویج؛ وفات 28 ژانویه 1547 میلادی در لندن. او دومین پسر هنری هفتم شاه انگلیس بود که بعد از مرگ پدر بر سال 1509 میلادی بر تخت سلطنت انگلستان نشست. او قبلأ لرُد و شاه ایرلند بود.

هنری هشتم شاه یاغی انگلستان بنیانگذار کلیسای آنگلیکان

هنری در موضوع طلاق کاترین آراگن و جستجوی همسری که بتواند برای او یک ولیعهد به دنیا آورد، خود را با کلمنت هفتم پاپ کلیسای رومی کاتولیک درگیر کرد و در نتيجه هنرى هشتم به سلطهٔ مذهبی پاپ در انگلستان پايان بخشيد و کلیسای انگلستان را مستقل و خود را رهبر آن معرفی کرد. اين موضوع به نفع كامل انگليس تمام شد، زيرا اولاً سياست روحانی پاپ با سیاست ملى انگلستان مخالفت داشت و ثانیاً هر ساله مبلغ هنگفتی پول به عنوان خزانهٔ پاپ از كشور انگلیس خارج میگشت.

هنری هشتم اولین پادشاه تحت تأثیر رنسانس در انگلیس و اروپا

هنری هشتم اولین پادشاه انگلیسى است كه تحت تأثیر و نفوذ رنسانس تربيت شد. جان اسکلتن شاعر معروف انگلیسى يكى از مربيان و معلمان وى بود. هنری مردى فاضل و ادیب و زبانشناس و موسیقیدان بار آمد. هنری هشتم بیشتر به خاطر شش بار ازدواج پی در پی مشهور شده است که در دو مورد آنها او همسر خود را اعدام کرد. این ماجرا به زمانی بر می گردد که هنری هشتم شدیداً می خواست که ولیعهد داشته باشد. همسر اولش کاترین آراگون، شاهزاده خانم اسپانیایی نسب، مورد علاقه شاه نبود چون قبلتر از این شاهزاده هنری در 12 سالگی و بهنگامیکه شاه انگلیس شده بود، مجبور شد بخاطر مسایل سیاسی و رسم و رسوم دوران قرون وسطی به دنبال مرگ برادرش آرتور، که شاه انگلیس بود، با همسرش کاترین آراگوُن ازدواج کند. اما این ازدواج تا به بلوغ رسیدن هنری هشتم به تعویق افتاده بود و پس از تاجگذاری هنری هشتم در سال 1509 میلادی، کاترین آراگون (مادر ماری اول کاتولیک، جانشین اول هنری هشتم) به همسری وی درآمد.

کاترین آراگوُن شهبانوی انگلیس نزد مردم کاتولیک انگلستان، که نصف مردم انگلیس میشدند، بسیار محبوب بود و در غیاب هنری هشتم، بعنوان نایب السلطنه در انگلیس فرمانروایی میکرد. ولی هنری هشتم تمام مدت به او خیانت می کرد تا اینکه با «آن بولین» که یکی از زنهای دربار بود دل می بندد. آن بولین خیلی سرسخت بوده و بر خلاف اکثر زنهای دربار سهل الوصول برای هنری هشتم نبود برای همین شاه وسواس خاصی نسیت به او و عشقش پیدا کرده بود. ولی شرط رسیدن به آن بولین، طلاق دادن شهبانو کاترین آراگوُن و ازدواج با آن بولین بود. بنابراین هنری هشتم از پاپ وقت، کلمنت هفتم، خواست تا با طلاق کاترین آراگوُن و ازدواج مجدد با آن بولین موافقت کند اما پاپ هفتم طلاق را نهی و ازدواج مجدد او را محکوم و او را به ارتداد محکوم کرد.

هنری هشتم رییس کُل کلیسای انگلستان

هنری هشتم که چنین دید در سال 1534 میلادی در پارلمان انگلستان، خود را رییس کُل کلیسای انگلستان دانست و پاپ هفتم را از سمت «ریاست کلیسای انگلستان» خلع کرد و اکثر نمایندگان پارلمان انگلستان نیز با این تصمیم او موافقت کردند و از همان زمان کلیسای انگلستان از کلیسای کاتولیک روم و پاپ جدا شده و دارای سراسقف (اسقف کانتربوری) جدیدی شد. از آن زمان تا به امروز طلاق و ازدواج مجدد در انگلستان آزاد شده است.

همسران هنری هشتم

1- کاترین آراگوُن

کاترین آراگوُن (متولد: 14 دسامبر 1485 میلادی در آلکالا دو هنارس در اسپانیا؛ درگذشت: 7 ژانویه 1536 میلادی در کاخ کیمبولتن در کمبریج شایر)، نخستین همسر و شهبانوی هنری هشتم پادشاه انگلستان بود.

اوایل زندگی

کاترین در 1485 میلادی بدنیا آمد. وی کوچکترین فرزند ایزابلا یکم کاستیل و فردیناند آراگوُن (اسپانیایی) بود. در سنین نخستین جوانیش به همسری آرتور تودور، پسر هنری هفتم که وارث تاج و تخت پدرش بود درآمد. اما همسرش آرتور بسبب بیماری در 1502 میلادی درگذشت.

شهبانوی انگلستان

شاهزاده هنری در 12 سالگی مجبور شد به دنبال مرگ برادرش، آرتور، با کاترین آراگوُن همسرش ازدواج كند(طبق سنت های آن دوران و بخاطر وراثت تخت و تاج سلطنت). این ازدواج تا به بلوغ رسیدن هنری به تعویق افتاد و پس از تاجگذاری هنری هشتم، کاترین به همسری وی درآمد. در 1513 میلادی وقتی هنری هشتم به فرانسه حمله کرد کاترین آراگوُن نایب السلطنه انگلیس بود.

طلاق کاترین آراگون

علیرغم محبوبیت کاترین کاتولیک نزد مردم کاتولیک در انگلستان٬ وی پس از پنج سقط و بچهٔ مرده نتوانسته بود وارث پسر برای هنری هشتم بدنیا آورد. کاترین دختری بدنیا آورده بود بنام مری(ماری- ماریا). اما هنری هشتم وارث مرد میخواست و در نتیجه تصمیم گرفت کاترین آراگن را طلاق دهد.

هنری هشتم به ندیمه کاترین، آن بولین، كه زنی باهوش و دانا بود دل بست. ابتدا هنری هشتم از آن بولین خواست تا معشوقهاش شود اما آن بولین موافقت نکرد و هنری هشتم تصمیم گرفت با او ازدواج کند. پاپ وقت، کلمنت هفتم، با طلاق كاترين و ازدواج مجدد هنری موافقت نكرد و هنری كه چنین ديد در سال 1534 میلادی در پارلمان انگلستان خود را رییس كل كلیسای اين كشور اعلام داشت و پاپ را از این سمت در انگلستان خلع كرد و نمايندگان پارلمان بر اين تصميم او صحه گذاردند و از همان زمان كلیسای انگلستان از دستگاه پاپ جدا شده و دارای سراسقف (اسقف كانتربوری) از آن خود گرديده.

سالهای واپسین زندگی

در 1532 میلادی آن بولین از هنری هشتم حامله شد و الیزابت بدنیا آمد. وی برای اینکه فرزندش وارث مشروع تاج و تخت انگلیس شود، در 25 ژانویه 1533 میلادی با هنری هشتم ازدواج کرد. هنری هشتم نیز بلاخره کاترین آراگوُن را در ماه مه همان سال توسط سراسقف کرانمر طلاق داد.

کاترین آراگوُن تا سالهای واپسین زندگی در انگلستان، همچنان همسر واقعی هنری هشتم شناخته میشد. خدمتکارانش وی را همچنان شهبانو مینامیدند، اما هنری به وی "بیوه زن ویلز" اطلاق میکرد. در سال 1535 میلادی کاترین آراگوُن به کاخ کمبولتن منتقل شد و از دیدار دخترش مری منع شد. هنری هشتم به کاترین گفته بود که اگر آن بولین را به عنوان شهبانو قبول کند اجازه دیدار با دخترش را خواهد داشت. اما کاترین شهبانویی آن بولین را قبول نکرد در نتیجه مادر و دختر بعد از آن هرگز یکدیگر را ندیدند. کاترین آراگوُن در ژانویه 1536 میلادی به سبب ابتلای به سرطان، پنج ماه پیش از اعدام آن بولین درگذشت.

2- آن بولین

آن بولین (متولد: 1501/1507؛ درگذشت: 19 مه 1536 در ارگ لندن.) دومین همسر و شهبانوی هنری هشتم پادشاه انگلستان بود.

3- جین سیمور

جین سیمور (متولد: 1507 /1508 ؛ درگذشت: 24 اکتبر 1537 ) سومین همسر هنری هشتم پادشاه انگلستان بود.

4- آن کلیو

آن کلیو (متولد: 22 سپتامبر 1515 در دوسلدرف آلمان؛ درگذشت: 16 ژوئیه 1557 ) چهارمین همسر هنری هشتم پادشاه انگلستان بود.

5- کاترین هاوارد

کاترین هاوارد (متولد: 1520 /1525 ؛ درگذشت: 15 فوریه 1542 ) پنجمین همسر هنری هشتم پادشاه انگلستان بود.

6- کاترین پار

کاترین پار (متولد: پیرامون 1512 ؛ درگذشت: 5 سپتامبر 1548 ) ششمین و آخرین همسر هنری هشتم پادشاه انگلستان بود. هنری هشتم پادشاه انگلستان در 12 ژوئيه سال 1543 (میلادی) با ششمين زن خود «كاترين پار» ازدواج كرد! کاترين پار که اميرزاده انگلیسی بود آخرين همسر هنری هشتم بشمار می رود. اين پادشاه انگلستان که به سبب مخالفت پاپ با ازدواجهایش و ابطال اين ازدواجها، كليسای انگلستان را از حيطه قدرت پاپ جدا كرده و خود را رییس کلیسای انگلستان اعلام داشته بود در تاريخ، به پادشاه گردن زن هم شهرت يافته است. وی دو تن از همسران خود را به یک بهانه ای متهم كرد و به دست جلاد سپرده بود. هنری هشتم بسياری از مخالفان سياسی و مذهبی خود را نيز به جلاد سپرده بود تا گردن بزند. مذهب کاتوليک، طلاق همسر و ازدواج مجدد را نهی کرده است. پاپ کلمنت هفتم در 11 ژوئيه 1533 میلادی پس از اطلاع از نخستين طلاق هنری هشتم وی را تهديد کرده بود که اگر به همسر مطلقه خود «کاترين آراگون» باز نگردد او را تکفير خواهد کرد. کليسای انگلستان از زمان هنری هشتم، جدا از دستگاه پاپ در روم عمل می کند.

توماس مور کاتولیک با دختر دلبندش مارگارت در لحظات قبل از اعدامش

گردن زدن «سر توماس مور» (Sir Thomas More/از 1477 تا 1535 میلادی) صدراعظم هنری هشتم (از 1529 تا 1534 میلادی)

در روز 6 ژوييه سال 1535 ميلادي ، «سر (عالیجناب) توماس مور» پس از 15 ماه حبس در برج لندن از اين برج بيرون آمد و به دستور هنری هشتم پادشاه انگلستان گردن زده شد. او هنگامی كه می خواست از پله های سكوی اعدام بالا رود با طنز به جلاد گفت: «لطفا برای بالا رفتن دست مرا بگيريد ، زيرا برای پايين آمدن خودم از پس اين كار برمی آيم».

توماس مور، متفكر برجسته در سال 1529 ميلادی توسط هنری هشتم پادشاه انگلستان به مقام صدراعظمی سلطنت انگلستان منصوب شد. اين انتصاب علی رغم اين كه توماس مور اقدام هنری هشتم در طلاق دادن همسرش ملكه كاترين آراگون و ازدواج با آن بولين را تقبيح كرده بود ، صورت گرفت. توماس مور نخستين فرد غيرروحانی بود كه به مقام صدراعظمی انگلستان منصوب شد. روابط توماس مور و هنری هشتم از هنگامی كه شاه قانون جدایی از كليسای كاتولیک و تاسيس كليسای مستقل انگلستان را تصويب كرد، تيره شد.

توماس مور مولف كتاب «اتوپيا» (جامعه آرمانی)

سر توماس مور كه یک كاتولیک معتقد بود حاضر نشد در مراسم دعای رییس جديد كليسای آنگليكن شركت كند. در پی اين واقعه ، هنری هشتم دستور داد «سر توماس مور» را در برج لندن زندانی كنند. سپس در ژوئن سال 1535 میلادی دادگاه سلطنتی او را به اتهام خيانت محكوم كرد و حكم گردن زدن توماس مور را در ملاء عام صادر نمود.

توماس مور علاوه بر نقشی كه در تاريخ انگلستان داشت بيشتر به دليل نوشتن كتاب مشهور «اتوپيا» (جامعه آرمانی) نامش تا به امروز باقی مانده است. او در سال 1516 ميلادی كتاب «اتوپيا» كه یک اثر تحقیقی سياسی است را به زبان لاتين كه زبان ادبی آن روزگار بود ، تاليف كرد. در اين كتاب یک جهان آرمانی به تصوير كشيده شده كه همه شهروندان آن می توانند به خوشبختی دست يابند. چند سال بعد از قتل سر توماس مور و با ظهور جنبش لوترين ها كه بانی آن کشیش «مارتين لوتر» آلمانی بود ، جنگ های مذهبی ميان كاتولیک ها و پروتستان ها آغاز شدند.

توماس مور یکی از چهرههای برجسته دوران رنسانس انگلستان، نامش را با کتاب معروفش «یوتوپیا» یا «اتوپيا» در تاریخ ادب و اندیشه ماندگار نمود. آراسموس از پیشروان نهضت رنسانس به او عنوان «مردی چهار فصل» داده، درباره وی گفته است: «روانش پاکتر از هر برفی بود، و چنان نبوغی داشت که انگلیس هرگز نه مانندش را آورده بود و نه خواهد توانست بیاورد.»

کلیسای کاتولیک در سال 1936 میلادی او را در شمار قدیسان جای داد.

(این نوشتار بر اثر مرور زمان تکمیلتر خواهد شد)

منابع:

- سایت "The Tudors"

- سایت "jamejamonline.ir"

- سایت "sunsite.icm.edu.pl"

(پژوهش، گردآوری، تدوین و پیرایش از سروش آذرت)

...... ......... ............ ............... .................. ......................

با تشکر از سایت "the tudors" و سایت"jamejamonline.ir" و سایت "sunsite.icm.edu.pl"/ سایت خانه و خاطره/ سروش آذرت/ بهمن ماه 1390 خورشیدی/ فوریه 2012 میلادی