با
سلام.
به
سایت خانه و
خاطره خوش آمدید.
جعفرخان
سردار بهادُر
(جعفرخان -
جعفر قلیخان-
سردار اسعد
سوم)
پسر
ارشد علیقلی
خان سردار اسد دوم
بختیاری
جعفرخان
(جعفر قلیخان)
سردار
بهادُر؛
جعفرخان سردار
بهادُر (سردار
اسد سوم)
(از
1259 تا 1313 شمسی
خورشیدی)
جعفرخان(یا
جعفر قلیخان)
سردار بهادُر
جعفرخان(یا
جعفر قلیخان)
سردار بهادُر
که بعدا
جعفرخان
سردار اسعد
نامیده میشد،
پسر ارشد علیقلی
خان سردار
اسعد بختیاری(اسعد
دوم) و از روسای
ایل بختیاری
بود. او در جریان
انقلاب
مشروطه در ایران
بهمراه پدر و
خواهرش بی بی
مریم بختیاری
در فتح تهران
در سال 1288 خورشیدی
شرکت داشت. پس
از درگذشت
پدرش به او نیز
لقب سردار
اسعد(سردار
اسد سوم) داده
شد. جعفرخان
سردار بهادر
وزیر جنگ ایران
در زمان سلطنت
رضاشاه بود.
گویند بعدأ به
دستور رضاشاه
زندانی گشته و
در بهار سال 1313
خورشیدی در
زندان قصر
کشته شد.
جعفرخان
ملقب به سردار
بهادر و سردار
اسعد سوم
جعفرخان
معروف
به القاب
«سردار بهادُر» و
«سردار اسعد»
فرزند ارشد علی
قلیخان
سردار اسعد
بختياری در 1259 خورشیدی
در
چهارمحال
بختياری متولد شد.
پس از
فراگرفتن
تحصيلات
ابتدایی و دروس
معمول زمان به
سواری
و تيراندازی و آیین
سپاهيگری پرداخت و
فنون جنگی را به حدّ كامل
آموخت. چندی نيز در
اروپا بسر برد
و زبان فرانسه
را ياد گرفت.
فتح
تهران توسط
سواران بختیاری
1288 خورشیدی؛
عضو دادگاه
عالی انقلاب
مشروطه (سال 1288
خورشیدی)
در سال 1288 خورشیدی،
چند
روز پس از فتح
تهران و خلع
محمدعلی شاه از
سلطنت برای تقويت
نيروی
مركزی
با هزار سوار
بختياری وارد
تهران شد و
بلافاصله به
عضويت دادگاه
عالی انقلاب
تعيين گرديد.
اين دادگاه
عدهای از
مستبدين و
مخالفين
مشروطه را
محاكمه و محكوم
به اعدام
نمود. شيخ فضل
الله نوری مجتهد
بزرگ توسط
همين دادگاه
محاكمه و
اعدام شد.
جعفرخان
سردار
بهادر چند ماه
پس از ورود به
تهران مأمور
دفع غائلههای زنجان و
آذربايجان شد
و در رأس
پانصد سوار بختياری به
اتفاق يپرم خان رییس نظميه
عازم مأموريت جنگی گرديد.
اولين برخورد جنگی اين
نيرو در زنجان
بود. در آنجا ملا قربان علی(زنجانی
ملقب به حجت الاسلام) مجتهد
متنفذ و مستبد
عليه مشروطه
خواهان دست به
اقدام زده بود
و شهر زنجان
در تصرف او
بود. در یک برخورد
شديد ملا قربانعلی
زنجانی شكست خورد
و قوای
او متواری شدند. او
را توقيف و به
تهران اعزام
نمودند. سپس
عازم
آذربايجان
شدند. پس از
ورود به تبريز
مخبرالسلطنه
والی و
ستارخان از
آنان استقبال
شكوهمندی نمودند. حعفرخان
سردار
بهادر در اين
مأموريت فتنههای اردبيل،
سراب، و اهر
را پايان داد
و با تعدادی اسير و
غنایم جنگی باز گشت و مورد
استقبال با
شكوه مردم
واقع شد.
مامور خلع
سلاح، پس از
تصویب قانون
خلع سلاح (1289
خورشیدی)
در سال 1289 خورشیدی(یکسال
بعد از فتح
تهران) و پس از
تصويب قانون
خلع سلاح چون
ستارخان و باقرخان
از تحويل سلاحهای
مجاهدين
آذربايجانی خودداری نمودند جعفرخان
سردار
بهادر و يپرم
خان رئيس
نظميه مأمور
خلع سلاح
نمودن آنها
شدند، در
نتيجه بين قوای
ستارخان و باقرخان
كه در پارک اتابک سکنی داشتند
و نيروهای دولتی كه اغلب
آنها سواران
بختياری بودند،
جنگ سختی در گرفت و
سرانجام
مجاهدين
آذربايجان با
برجای
گذاشتن چندين
كشته و مجروح،
خلع سلاح
شدند. در اين
زد و خورد،
ستارخان هم از
ناحية پا به
شدت مجروح شد.
منصور
میرزا شعاع
السلطنه دومین
فرزند
مظفرالدینشاه
و برادر محمد
علیشاه. منصور
میرزا شعاع
السلطنه مدتی
والی گیلان
بود؛
فرمانده جنگ
برعلیه
بازگشت محمد
علیشاه (1290 خورشیدی)
در 1290 خورشیدی
محمدعلی ميرزا (محمدعلی
شاه سابق) سلطان
مخلوع به
اتفاق
برادران خود
منصور ميرزا
شعاع السلطنه
و ابوالفتح
ميرزا سالارالدوله
به قصد تصاحب
تاج و تخت
وارد ايران شدند (از
طرف روسیه و
خراسان) و به سرعت
نواحی گرگان،
مازندران،
اراک، شاهرود، كرمانشاه،
كردستان و لرستان به
تصرف آنها
درآمد و اولين
اردوی
شاه سابق به
فرماندهی ميرزا علیخان
ارشدالدوله (رئیس
انجمن انصار) در
ورامين تهران
آرايش جنگی گرفت.
قوایی از
تهران به
فرماندهی جعفرخان سردار
بهادر و يپرم
خان رئيس
نظميه برای مقابله
با آنها به
استقبال
رفتند. در
جعفرآباد
ورامين دو
اردوی جنگی در
مقابل يكديگر
قرار گرفته و جنگ
آغاز شد. در
اين نبرد با
وجودی
كه نيروی شاه مخلوع
و ارشد الدوله
بر نيروی دولتی فزونی داشت،
مع الوصف شكست
خوردند و ارشد
الدوله دستگير
و اعدام شد و
قوام دولتی پيروز
شدند.
جعفرخان
سردار
بهادُر،
حکومتدار
عراق، وزیر
پست و تلگراف،
والی کرمان،
استاندار
خراسان، وزیر
جنگ
جعفرخان
سردار
بهادر پس از
چند مأموريت جنگی ديگر به
حكومت عراق
منصوب شد و
چند سال در
آنجا باقی ماند. در سال 1296 خورشیدی
علیقلی خان سردار
اسعد (سردار
اسعد بختیاری
معروف و پدر
جعفرخان
سردار بهادر) درگذشت
و طبق فرمان
احمدشاه(آخرین
شاه قاجاری
دوران مشروطیت) عنوان و
لقب سردار اسد به پسر
ارشدش
جعفرخان سردار
بهادر تعلق
گرفت و از اين
تاريخ عنوان سردار
اسعد (سوم) بختياری يافت.
در
همان سال (1296
خورشیدی) در كابينة
ميرزا حسن خان
مستوفی
الممالک وزير پست و
تلگراف شد و
جمعاً سه ماه
وزير بود. در 1299 خورشیدی
والی كرمان
شد. بعد به
استانداری خراسان
رسيد. در 1303 خورشیدی
در
كابينة سوم و
چهارم سردارسپه
به وزارت پست
و تلگراف معرفی گرديد.
در كابينة مهدیقلی هدايت
(مخبر
السلطنه) به
سمت وزير جنگ
تعيين شد. اين
كابينه
متجاوز از شش
سال روی كار بود (زمان
رضاشاه) و در تمام
مدت سردار اسد كه نام
خانوادگی «اسد»
را برای خويش
انتخاب نموده
بود، در رأس
وزارت جنگ قرار
داشت ولی عملاً
كارهای وزارت جنگ
را شخص رضاشاه
انجام میداد.
جعفرخان
سردار اسعد
سوم از دوستان
و نزدیکان رضا
شاه ؛ ملاقات
با سمیتقو و
مجازات لهاک
خان
در
فاصله بين سالهای 1307 تا
1309 خورشیدی
(زمان رضاشاه) كه شورش
عشاير فارس
آغاز شد و
دامنة آن به مناطق
بختياری كشيده
شد، سردار اسعد سوم تلاش
فراوان كرد و
در اثنای "جنگ تامرادی" كه قسمت
اعظم نيروی نظامی ايران
كشته شده
بودند، با
چهارصد سوار
بختياری به منطقه
رفته، اوضاع
آنجا را امنيت
بخشيد.
جعفرخان
سردار
اسعد از
دوستان و
نزديكان رضاشاه
بود. در غالب
مسافرتها او
را همراهی میكرد. در
سفر جنگی سردارسپه
به خوزستان و
در سفر سردارسپه
به آذربايجان
و ملاقات با اسماعیل سميتقو همراه رضاشاه بود.
در مسافرت شاه
به خراسان برای رسيدگی به وضع
لشكر شرق و
ماجرای قيام لهاک خان در
مراوه تپه و
مجازات آنها
در كنار رضاشاه
قرار داشت.
غير از همراهی با شاه
در مسافرتها
و بازديدها سردار
اسعد یکی از
نزديكان
معدود رضاشاه
بود كه هفتهای چند
نوبت او را در
كاخ ملاقات مینمود و
بعد از
تيمورتاش
نزديكترين
شخص به رضاشاه بود.
بازداشت
جعفرخان
سردار اسعد (8 آذر 1312 خورشیدی)
در سال 1312 خورشیدی محمد علی فروغی به نخستوزيری رسيد. سردار
اسعد سوم كماكان
عهدهدار
وزارت جنگ شد
و در همان سال
طبق معمول سنواتی رضاشاه برای شركت و
مشاهده
مسابقات اسب
دوانی به
دشت گرگان
عزيمت نمود.
در اين
مسافرت، سردار اسعد سوم در صف
مقدم همراهان
شاه قرار
داشت. پس از
انجام مراسم
اسب دوانی و توزيع
جوايز توسط سردار
اسعد
در روز 8
آذرماه 1312 خورشیدی، سرهنگ
سهیلی رییس
اطلاعات
شهربانی او را
بازداشت نمود.
بلافاصله به
زندان قصر
انتقال یافت.
همزمان با این
واقعه، تعداد
زیادی از روسای عشایر
تبعیدی در
تهران و دیگر
افراد صاحب
نفوذ در مناطق
ایلی جنوب
دستگیر شدند.
گذشته از اکثر
خوانین بختیاری،
تعدادی از
سران دیگر ایالات
نیز توقیف و
به زندان
افتادند. عده
ای از خوانین
بختیاری که
نماینده مجلس
بودند پس از
سلب مصونیت
توقیف شدند.
قوام الملک شیرازی
نیز بازداشت
شد.
وفات
جعفرخان
سردار اسعد
سوم (10 فروردین
1313 خورشیدی)
جعفرخان
سردار
اسعد سوم تا دهم
فروردین 1313 خورشیدی در نهایت
زجر و شکنجه
در زندان به
سر برد تا اینکه
در آن روز از بین
رفت. همزمان
با مرگ جعفرخان
سردار اسعد
عده ای از
سران عشایر و
ایلات بختیاری
در جنوب
به حکم
دادگاه نظامی
در زندان قصر
به چوبه دار
سپرده شدند و
عده زیادی نیز
به حبس های طویل
المدت محکوم
شدند که تنی
چند از آنان
در زندان
درگذشتند.
پس از سال 1320 خورشیدی(پس
از اشغال ایران
بتوسط قوای
متفقین در
زمان جنگ جهانی
دوم و در سپتامبر
1941 میلادی) و استعفاء و رفتن
رضاشاه از ایران، در مجلس
و مطبوعات سر
و صدای زیادی
بلند شد و
وراث مقتولین
دوره رضاشاه
از جمله سردار
اسعد سوم به
خونخواهی
آنان به عدلیه
شکایت بردند.
ابتدا در دیوان
کیفر و سپس در
دادگاه نظمینه
به محاکمه کشیده
شدند. پزشک
احمدی نیز در
رابطه با قتل سردار
اسعد (سوم) محکوم
به اعدام شد.
محمد حسن
میرزا برادر و
ولیعهد احمد
شاه / متوفی
در 1321 خورشیدی
در لندن؛
دلایل دستگیری
جعفرخان
سردار اسعد
سوم
جعفرخان
سرداراسعد سوم مردی
متهور،
جنگجو، بذال،
و جاه طلب بود.
مخبرالسلطنه
هدایت درباره قتل
سردار اسعد سوم چنین
نوشته است:
«معروف شد که
اسعد سوم فوت کرده
است و کار
به محاکمه نکشید. گفته شد که
محرمانه
اسلحه ای به ایل بختیاری
وارد شده بوده
است بعدها در
ملاقات از رضاشاه شنیدم، بلی می
خواهند محمد
حسن میرزا (برادر
و ولیعهد احمدشاه)
را بیاورند...».
درباره قتل سردار
اسعد بختیاری
در زندان قصر
مطالب
گوناگونی
نوشته شده
است.
منبع:
- كتاب
شرح حال رجال
سياسی و
نظامی
معاصر ايران،
نوشتة باقر عاقلی،
انتشارات
گفتار، 1380 خورشیدی.
.................. ................. ...............
جعفرخان
سردار اسعد معروف
به سردار
بهادر
او
از روسای ایل
بختیاری و از
فاتحان تهران
در جریان
انقلاب
مشروطه در ایران
و پسر ارشد علیقلی
خان سردار
اسعد بود. پس از
درگذشت پدرش
به او نیز لقب
سردار اسعد
(سردار اسعد
سوم) دادند. او
وزیر جنگ ایران
و همچنین وزیر
پست و تلگراف
و تلفن در زمان
سلطنت رضاشاه
بود. وی به
دستور رضاشاه
زندانی شد و
در 5
فروردین 1313 شمسی در
زندان قصر
درگذشت. به
گفته برخی
منابع او را
در زندان خفه
کردند. از
جعفر قلیخان
کتابی با
عنوان «خاطرات
سردار اسعد» که به شرح
احوال سیاسی آن دوران
و همچنین
مسافرت های
داخلی و خارجی
بر جای مانده
است که به
صورت روزنامه
نویسی تهیه
گردیده و
اطلاعات مفیدی
در اختیار
خوانندگان
قرار میدهد. بر اساس
شواهد و قراین موجود
فرزند ارشد ایشان
سهراب خان نام
داشت و
همسر سهراب خان در به
چاپ رسیدن
خاطرات سردار
اسعد سوم همت
فراوانی به
خرج نهاد.
منبع:
- سایت
"مونوم
بختیاری" یا " monoum bakhteiary ".
.................. ................. ............... ............... ............
با
تشکر از سایت "
FiLabad.com " و دکتر
باقر عاقلی و
سایت "مونوم
بختیاری" یا " monoum bakhteiary " / سایت
خانه و خاطره/
سروش آذرت/
بهمن ماه 1391
خورشیدی/ 2013 میلادی/