با سلام.

به سایت خانه و خاطره خوش آمدید.

آرامگاه کاوه آهنگر در «کواليه ـ کودليه» یا «روستای اسکندری» در پیرامون «روستای مشهد کاوه» زاینده رود

«مشهد كاوه» ، «آرامگاه كاوه آهنگر و کارن» ، «تجلّی عشق به ايرانزمين»

روستای اسکندری در پیرامون روستای «مشهد کاوه» در حاشیه زاینده رود؛

«روستای اسکندری» در پیرامون روستای مشهد کاوه ، میراث کاوه آهنگر ، در حاشیه زاینده رود

سنگ مزار قباد پسر کاوه (کارن کاوگان) ، سنگ مزار دختر کاوه آهنگر در «روستایی اسکندری»

پيرامون روستای مشهد کاوه در حاشيه زايندهرود، روستایی به نام اسکندری که همه اهالی منطقه از پير و جوان، زن و مرد «كاوه آهنگر» را به خوبی میشناسند. در اين روستا يک آرامگاه موجود است که درون ساختمان چهار مزار وجود دارد. يک ضريح چوبی با سه سنگ. سنگ مزار ميانی که بزرگتر هم هست مربوط به «قباد پسر کاوه» است که در شاهنامه از او به عنوان «کارن کاوگان» ياد شده، سنگ سمت راست که کوچکتر است مربوط به «دختر کاوه آهنگر» است. مزار کاوه آهنگر نيز در خارج اين ضريح قرار دارد.

به گفته ؛ خبرگزاری ميراث فرهنگی ـ گروه ميراث فرهنگی ـ جعفر سپهری، و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه جامع علمی کاربردی: «مخفی نماند که کاوه از ناحيهای است که الحال به فريدن اشتهار دارد و معلوم نيست که اين خروج و شورش در همان قريه واقع شده يا او به جهت کسب به شهر آمده و به شغل آهنگری مشغول بود ... عاقد و مبدع آن (درفش کاويانی) در قديم مردی بود از «ده کودليه» و يا به قولی «کواليه» نام او کابی که بر بيوراسب پادشاه (ضحاک) خروج کرد و پيش از او کسی نام رايت و علم نمیدانست ... و آن ديه (کودليه، کواليه) در اين وقت به مشهد آهنگران معروف است و قبر کاوه و قارن در آن جا است و هر که آن جا رفته ديده و می داند و معلوم می شود که بعد از وفات نعش آنها را بدان جا که مولد آنها بوده است برده و دفن نموده اند ... کاوه آهنگر رییس جبه خانه و اسلحه سازی قشون از اهل فريدن بوده است و مقبره او در مشهد فريدن است، ... و در چهلم بهار آنجا روند».

فریدون پیشدادی پسر آبتین و فرانک بر تخت پادشاهی ایران

فريدون کودکی شيرخواره بود كه پدرش آبتين به دست ضحاک كشته شد. فرانک مادر فريدون، او را در مرغزاری پنهان میکند. ضحاک كه از منجمان شنيده بود به دست فريدون تباه خواهد شد، همواره در جستجوی او بود تا او را نابود نمايد. روزی ضحاک از بزرگان كشور خواست بنويسند او تا به حال به جز كار نیک نكرده است و از پير و جوان بر اين امر گواهی بگيرند.

چرم پاره پيش دامن کاوه آهنگر (درفش کاویان) ، پرچم خروش مردم برعلیه ضخّاک ستمگر

كاوه آهنگر كه او نيز همچون بسياری از مردمان داغدار پسرانش بود كه به دست ضحاک به قتل رسيده و مغزشان خوراک ماران دوش ضحاک شده بودند، از بيداد و ستم او به تنگ آمده بود، چرم پاره پيش دامنش را بر سر چوبی كرد و خروش برآورد. مردم كه از جور ضحاک به ستوه آمده بودند، به كاوه گرويدند و در كارزاری، ضحاک را شکست داده در دماوند به بند کشيدند و فريدون را به جای او بر تخت پادشاهی ايران نشاندند.

«مشهد كاوه» ، «آرامگاه كاوه آهنگر و کارن» ، «تجلّی عشق به ايرانزمين»

فريدون كاوه آهنگر را سپهسالار لشگر خود كرد و حكومت اسپادنا (سپاهان- اصفهان) را به او سپرد و درفش كاويانی را به نشانه آزاديخواهی برافراشت. فريدون پس از مرگ كاوه آهنگر او را در كودليه (کواليه) در كنار فرزندش قارن(کارن) به خاک سپرد. آرامگاه كاوه به عنوان تجلّی عشق به ايرانزمين، اكنون به نام «مشهد كاوه» شناخته میشود.

«تپه آشنا» جزیره ای در میان زاینده رود؛

ابن خلکان : آرامگاه کاوه آهنگر و فرزندانش را در روستای کواليه و تاريخ درگذشت او را در «چهلم نوروز» ثبت كرده

تپه آشنا در تمدن زاینده رود

ابن خلکان اربیلی(شمس الدين ابوالعباس احمدبن ابراهيم بن ابی بکربن خلکان، معروف به ابن خلکان، زاده 608 ه .ق در شهر اربل عراق کنونی)، تاريخنگار ايرانی و از نوادگان برمکيان در کتاب خود به نام «وفيات الاعيان و انباء ابناء الزمان مما ثبت بالنقل او السماء او اثبته العيان» که توسط ظهيرالدين اردبیلی به فارسی ترجمه شده، شرح حال 846 نفر از اميران و وزيران و دانشمندان و عارفان ايرانی را نوشته است. ابن خلكان در اين کتاب، است.

فرزندان كاوه آهنگر در روستاهای مشهد كاوه ، جمالو ، اورگان و بردشاه

رزم آرا نيز در كتاب جغرافيای نظامی ايران اشاره میكند: «گروهی از مردمان منطقهی فريدن(تصویر پایینی) كه در روستاهای مشهد كاوه، جمالو، اورگان و بردشاه زندگی میكنند، خود را فرزندان كاوه آهنگر میدانند. آرامگاهی هم در روستای مشهد كاوه در جنوب داران (فريدن) برپاست كه مردم محل آن را آرامگاه كاوه آهنگر میدانند».

دژ مزدکیان محل زادگاه مزدک ؛ آتشکده آبخفته کاوه آهنگر ؛ روستای اسکندری «مشهد کاوه» ساخته اسکندر مقدونی ؛ قلعه نادر

چندی پيش باستانشناسان در «تپه آشنا» (تصویر بالایی) که در ميان «درياچه زايندهرود» قرار دارد، آثاری از عصر آهن، بيش از سه هزار سال پيش، از جمله انواع سفال و جسد تدفين شده دو نوزاد درون سبدهایی از تنه درخت را يافتند. اين آثار نشان میدهد که «تمدن زاينده رود» با «تمدن سيلک» و همچنين «تمدن مرودشت» پيوند داشته است.

باستانشناسان بر اين باورند که تمدنهاي حاشيه زايندهرود، از کهنترين تمدنهای به وجود آمده در سرزمين ايران است. تا پيش از ساخته شدن سدّ و به دنبال آن درياچه زايندهرود، تپه آشنا در حدّ ميانی دلتای رود «آراگون» از سرشاخههای زايندهرود و رودخانه کوچک «آشنا» قرار داشته است. اينک اين تپه جزيرهای در ميان درياچه زايندهرود است. طول درياچه در گاه پرُ آبی تا 48 کيلومتر هم میرسد. پيرامون اين روستا دو برج بزرگ که یکی سالمتر مانده نشان از اهميت اين منطقه در دورانهای پيش میدهد.

بازمانده ساختار يک دژ، در نزدیکی «آبادی جمالو» به نام «مزدکيان» وجود دارد، که مردم، اين محل را زادگاه مزدک، بنيانگذار آيين مزدکی میدانند. در پيرامون روستای مشهد کاوه روستایی به نام «اسکندری» وجود دارد که به گفته مردم اسکندر ذوالقرنين آن را ساخته است. بازمانده چارطاقیهای معروف به آتشکده در سمندگان و «آبخفته»، که به گفته مردم آتشکده آهنگران بوده، و همچنين دژی به نام «قلعه نادر» در چادگان و چند خانه تاریخی اهميت منطقه را به خوبی بازگو میکند.

طبیعت فریدن در اردیبهشت ماه؛

بهار فریدن

در ارديبهشت زيبا و دلانگيز که باد بهشتی وزيدن میگيرد و سراسر اين منطقه را با گلهای رنگارنگ فرش میکند، آنگاه که شميم شکوفههای بهاری، در کناره سرچشمههای خنک و پرُ آب زايندهرود موج میزند، به ياد آوريد اين آهنگر دوران کهن را با چرم و سندانش که پوستين ضحاک را دريد، از پس هزاران سال ايستاده به ما مینگرد. او که در هر آبشاری ضرب آهنگ پتکش به گوش میرسد.

آداب و رسوم مردم فریدن (پرتیکان در دوران هخامنشی) نزدیک به ایل بختیاری

منطقه فريدن در دوران هخامنشيان پرتيکان نام داشته است. پرتيکان برگرفته از نام فريدون پادشاه پيشدادی است.

فريدون فرخ فرشته نبود ز مشک و ز عنبر سرشته نبود

به داد و دهش يافت آن نيکویی تو داد و دهش کن فريدون تویی

آداب و رسوم مردم منطقه بسيار نزديک به آداب و رسوم ايل بختياری است. طبيعت بکر اين روستا و پيرامون آن در بهاران غوغا میکند. آوای خوش پرندگان جنجالی برمیانگيزد که شوق و ذوق را در انسان برپا میکند. بسياری از ايرانگردان و حتی جهانگردان بهار اين منطقه را از دست نمیدهند.

همه اهالی منطقه از پير و جوان، زن و مرد كاوه آهنگر را به خوبی میشناسند و داستانهای مربوط به او را با جزييات شنيدنی میدانند و به درستی بازگو میكنند. هنوز هم پس از گذر هزارهها میتوان جلوههایی از روحيه دلاوری، سلحشوری، جنگجویی و سپاهیگری نياكان مردم منطقه فريدن را در شيوه زندگی مردم و به ويژه در بازیهای محلی كودكان و نوجوانان و جوانان آن، مشاهده كرد.

داخل آرامگاه کاوه آهنگر؛

چهار مزار آرامگاه کاوه آهنگر

در درون ساختمان آرامگاه که حدود بيست سال پيش بر روی ساختاری کهن بازسازی شده است چهار مزار وجود دارد. يک ضريح چوبی با سه سنگ. سنگ مزار ميانی که بزرگتر هم هست مربوط به قباد پسر کاوه است که در شاهنامه از او به عنوان «کارن کاوگان» ياد شده، سنگ سمت راست که کوچکتر است مربوط به دختر کاوه آهنگر است. مزار کاوه آهنگر در خارج اين ضريح قرار دارد. در هنگام بازديد ما سنگ مزار کاوه را در تاقچه پهلویی گذاشته بودند و روی مزار را موزاييک کرده بودند! و البته نشانهای هم بر روی آن گذاشته بودند! در روی سنگ عباراتی با خط فارسی نوشته شده است که انتساب مزار به کاوه آهنگر را تاييد میکند.

صنايع دستی اين روستا و پيرامون آن نخ ریسی، پارچه دستباف، نجاری، شال بافی، گيوه دوزی، نمد مالی، قاللی بافی، جاجيم بافی، چوقا بافی، کيسه بافی، گليم بافی و قلم زنی، منبت کاری، معرق، حکاکی، تهذيب و خطاطی و مليله دوزی و رودوزی سنتی و هويه کاری، سبد بافی، گلُ دوزی و گلُ سازی هستند. همچنين آهنگری در منطقه جايگاه ويژهای دارد.

منطقه سپاهان وظيفه ساخت زره برای سواره نظام آهنین ساسانی

در دوران ساسانی آهنگران هنرمند منطقه سپاهان وظيفه ساخت زره برای سواره نظام سنگين اسلحه ايران به نام «سواره نظام آهنين» را برعهده داشتند. سواره نظامی که سردار و مورخ رومی امين مارسل در توصيف آنها مینويسد:

«سوار نظام آهنين» ، سپاهی زير فرمان «اسپهبد مهران»

«با نخستين پرتو آفتاب، ايرانيان در روبروی ما نمايان شدند. «سوار نظام آهنين» که نام او را شنيده بوديم، اينک از دور با کلاهخودهای درخشان و غرق در پولاد، به سرعت پيش میآمد ... سپاهی که در زير فرمان «اسپهبد مهران»، فرمانده کل سواره نظام ايران به سوی ما میآمد، يکپارچه از آهن و فولاد بود. تکههای آهن که سراپای سربازان را میپوشاند به شکلی به هم جفت شده بود که آنان میتوانستند به راحتی دست و پای خود را حرکت دهند. کلاهخود آنان تمام سروصورت و حتی پشت گردن را حفظ میکرد. تنها در برابر چشمها و دهان شکاف کوچکی داشت که برای ديدن و نفس کشيدن بود. به جز اين شکافها از جای ديگری سلاح دشمن به اين رويين تنان کارگر نبود».

کواديه به معنی سرزمين کاوه

نام «مشهد کاوه» در متون کهن به دو صورت «کواديه» و «کواليه» آورده شده است. کواديه (کوا + ديه) به معنی سرزمين کاوه است. از سوی ديگر شباهت فراوان بين واژههای «کواليه» در زبان فارسی و شواليه در زبان فرانسه و cavalery در زبان انگلیسی جای تفکر فراوان دارد.

منابع نوشتار:

- ابن خلکان اربیلی (سال نشر) وفيات الاعيان و انباء ابناء الزمان مما ثبت بالنقل او السماء او اثبته العيان. ظهيرالدين اردبیلی.

- امين مارسل، تاريخ.

- رزم آرا، نام (سال نشر) جغرافيای نظامی ايران.

- زرينکوب، تاريخ مردم ايران.

- مقتدر، جنگهای هفتصد ساله ايران و روم.

- نصف جهان فی تعريف الاصفهان و محاسن الاصفهان.

منابع:

- سایت "خبرگزاری میراث فرهنگی".

- سایت "کهن دیارا ".

- سایت "کانون وبلاگ نویسان جوان فریدن".

- سایت "سایت ایران ویچ".

(پژوهش، گردآوری، تدوین و پیرایش از رضا زینتی/ 25 اسفند ماه 1392 / 16 مارچ 2014 میلادی)

.................. ................. ............... ............... ............

با تشکر از سایتهای "خبرگزاری میراث فرهنگی"، "کهن دیارا"، و از سایت "کانون وبلاگ نویسان جوان فریدن"، و از سایت گایران ویچ"، / سایت خانه و خاطره/ رضا زینتی(سروش آذرت) / 25 اسفند ماه 1392 خورشیدی/ 16 مارچ 2014 میلادی/